Обраќање на Свечената академија по повод 70 годишниот јубилеј од доселувањето на Македонците во Војводина
„Почитуван претседателе Николиќ,
Почитувани претставници на покраинската и локалната власт,
Почитувани сонародници,
Дами и господа,
Драги пријатели,
Чест ми е како Претседател на Република Македонија да бидам со своите сонародници во соседната и пријателска Република Србија.
Ова 2016-та е година на јубилеи. 70 години од доселувањето на Македонците во Војводина. 25 години од независноста на Република Македонија. 20 години од воспоставувањето дипломатски односи меѓу Македонија и Србија.
Зошто прославуваме толку јубилеи? Затоа што јубилеите ни помагаат да ја согледаме големата слика. А тоа е дека нашите два народи имаат врски кои се постари и од нашите држави и од официјалните дипломатски односи.
Дами и господа,
Се вели дека потрагата по среќа може да не однесе на некое далечно, а сепак блиско место. Блиско по јазикот, менталитетот, културата. Така е и со Македонците. Во 1946-та, само две години по првото заседание на АСНОМ на кое се удрија темелите на македонската држава, вашите предци заминаа од својата татковина Македонија.
Причините за преселбата биле различни. Некои си заминале поради повоената економска состојба. Други затоа што останале без покрив над главата. Трети, поради пренаселеност во родните места. Но, сите до еден биле водени од потрагата по среќа. Сите, до еден имале голема желба да започнат нов живот.
Од планинските венци на Македонија, дојдоа во панонската низина на Војводина. Во Србија, во Војводина, вашите предци со себе го донесоа највредното што го имаа. Јазикот, културата и традициите што ги наследиле од своите предци. Обичаите, отвореноста и срдечноста. Со себе го донесоа и македонскиот модел на соживот и почитување и прифаќање на различноста. Го донесоа само за да откријат дека тој модел на свој уникатен начин веќе се применувал и во мултиетничка, мултијазична и мултирелигиска Војводина.
Пристигнувајќи со возови без возен ред, тие најдоа на отворени врати од староседелците. Им беше дадена можност да напредуваат и да придонесуваат кон благосостојбата на државата која стана нивна втора татковина. Тука ве родија и ве одгледаа вас, нивните деца и внуци. Ве образуваа да бидете одговорни граѓани на вашата втора татковина – Србија, но и да останете верни на вашата прва татковина – Македонија.
Со оваа двојна, но неподелена и непротивречна лојалност, вие им давате квалитет на односите меѓу двете држави. А тоа е вистинска реткост на Балканот.
Ценети присутни,
На Балканот не постојат етнички, религиски и јазични монолитни држави и општества. Никогаш и не постоеле. Соочени со оваа вистина, балканските држави имаат само две опции. Да ја признаат и прифатат, или, да ја негираат и отфлат оваа реалност. Од изборот меѓу овие две опции зависи дали статусот на малцинските заедници ќе биде мост на поврзување или, пак камен на сопнување во односите меѓу балканските држави. А со тоа, влијае на судбината на илјадници припадници на малцинствата.
Република Македонија е позната по својот демократски модел на интеграција без асимилација и почитување и прифаќање на секоја заедница, вклучително и српската. Не радува што наоѓаме на сличен однос на Република Србија кон македонската заедница.
Република Србија е единствениот непосреден сосед на Република Македонија кој доследно се грижи за македонската заедница. Тоа е позитивен пример што треба да го следат и другите наши соседи. И искрено се надевам дека со вакво позитивно темпо ќе продолжиме во иднина.
Македонската заедница во Србија и српската заедница во Македонија се гарант на добрите односи меѓу двете пријателски држави. Македонците во Србија и Србите во Македонија се истовремено лојални граѓани на своите држави и посветени родољуби на своите народи. Но, да се биде родољуб значи да се биде верен на јазикот.
Obrakjanje_Pancevo_02
Почитувани присутни,
Во далечната 1986-та година, пред точно 30 години, Блаже Конески напиша дека „за нас повеќе отколку за многу други во светот, јазикот претставува, со сè што е на него создадено, како говорен и пишуван текст, најголемо приближување до идеалната татковина. Тој е заправо единствена наша комплетна татковина.” Тоа го знаел и Ѓорѓија Пулевски кој во 1875-та во Белград го издал познатиот Тријазичник. На тоа, денеска ќе додадам дека македонскиот јазик остана основната и најсилната жива врска што нè врзува и обединува.
Кога пишувате, зборувате и творите на македонски јазик, вие активно учествувате во изградбата на таа наша идеална татковина. Македонија е татковина на старословенскиот црковен јазик. Наш долг како Македонци е да го чуваме и постојано да го унапредуваме јазикот. Затоа, мојот апел до вас денеска е да не го оставите и заборавите македонскиот јазик. Да ги учите вашите деца, да ги поттикнувате вашите блиски, да бидете пример и охрабрување за Македонците на Балканот, во Европа и светот.
За тоа веќе се создадени услови. Новите комуникациски технологии ни овозможија да бидеме првата генерација Македонци која во реално време може да комуницира со сите наши сонародници во светот на нашиот македонски јазик.
Нема средба со државните претставници на Република Србија на која не зборуваме и за вас, Македонците во Србија. Македонскиот јазик стана службен јазик во Општина Пландиште и во Јабука. Ги поздравувам ваквите демократски чекори. Но, не треба да се запре тука.
Македонскиот јазик треба да биде изучуван и во другите основни училишта каде што Македонците живеат во значителен број. Неопходно е реализирање емисија на македонски јазик на програмите на државната радио и телевизија. И сите оние права кои ги имаат Србите во Република Македонија, согласно билатералната Спогодба за заштита на Македонците во Србија и Србите во Македонија и согласно меѓународните стандарди.
Со мојот пријател, Претседателот Николиќ отворено разговаравме и ги пренесов реалните потреби и легитимните очекувања на Македонците во Србија кои се однесуваат на изучувањето на македонскиот јазик, поголемата застапеност во јавниот, политичкиот и општествениот живот. Очекувам државните, покраинските и локалните органи на Република Србија да излезат во пресрет на овие барања, бидејќи, тоа е влог во трајното пријателство меѓу двата народи и двете држави.
Но, за да го остварите сето тоа, неопходно е едно нешто. А тоа е вие, Македонците во Србија да бидете сложни за да ги исползувате можностите што ви се даваат. Нашиот народ вели: сложни браќа куќа градат. Вашата куќа, тука во Србија се вашите човекови права и слободи и правото на човечко достоинство. Право да бидете почитувани и прифатени со сета ваша различност. Тоа ќе го постигнете само ако ги надминете внатрешните разлики, ако се помирите и сплотите околу Мајка Македонија.
Чувајќи го македонскиот идентитет, вие и давате на Србија дел од она што значи Македонија – а тоа е нашиот модел на соживот, почитување и прифаќање на различноста. Но, истовремено, и давате и на Република Македонија причина повеќе да ги гради и унапредува односите со Република Србија. А верувајте, има и зошто.
Ценети присутни,
Живееме во време кога на Балканот има се повеќе ретроградни процеси и кога се заострува реториката меѓу државите, со неколку позитивни исклучоци. Иако со Република Србија имаме некои различни позиции по некои отворени прашања, сепак, тоа не не спречува да остваруваме максимална соработка во сите области од заемен интерес.
Пред само два дена со Претседателот Николиќ се согласивме дека нашите две држави треба да се посветат на активностите и проектите кои се од големо значање за целиот регион. Еден од нив е и проектот за каналот Дунав-Морава-Вардар-Егејско Море. Тоа е проект на поврзување на водите и народите. Со Претседателот Николиќ се согласивме дека на следниот состанок на лидерите на Брдо Бриони процесот ќе го отвориме ова прашање што е од капитално значење. Пред се за Македонија, Србија и Грција, но истовремено ќе биде од корист и за земјите од Централна и Западна Европа. Верувам дека со овој проект, многу навидум нерешливи проблеми преку ноќ ќе станат решливи и многу отворени прашања ќе бидат затворени и оставени онаму каде што им е местото – во историјата.
Драги пријатели,
Со овој проект ќе се расчисти патот за градење на пријателските односи меѓу државите и народите. Замислете што ова ќе значи за сите нас, и особено за вас. Со овој проект, Скопје, Ниш, Белград, Панчево, Нови Сад ќе бидат поврзани со Егејското море. Овие градови ќе бидат дел од значаен коридор што ќе отвори многу можности за економски раст и развој.
Тоа е причина повеќе да им се биде благодарен на вашите предци кои пред 70 години се охрабриле, зачекориле во непознатото и се населиле во место кое наскоро може да се најде на крстосницата на еден од најзначајните европски водни коридори.
Затоа, за крај, да се запрашаме: Што би рекле вашите предци кога би им се кажало дека еден ден, нивната Јабука, нивниот Глогоњ, нивното Панчево преку Дунав и Морава ќе бидат поврзани со Вардар, со Македонија, со нивните родни краишта. Верувам дека некои од нив би признале дека со тоа, на некој начин, би им се остварила нивната последна желба. А тоа е вие, нивните деца, внуци и правнуци, да бидете што поблиску до татковината Македонија. Помогнете ни да ја оствариме таа желба.
Ви благодарам.“- рече Иванов.
